دیابت نوع۱:
در دیابت نوع ۱ که ۱۵- ۱۰درصد کل موارد دیابت را تشکیل می ‌دهد، تولید انسولین از پانکراس به علت از بین رفتن سلول‌های سازنده ی انسولین، متوقف می ‌شود. به همین دلیل افراد مبتلا به این نوع دیابت باید از بدو تشخیص، انسولین مورد نیاز بدن را به صورت تزریقات روزانه تأمین کنند. به همین دلیل به آن “دیابت وابسته به انسولین” نیز می گویند.
دیابت نوع ۱ اغلب در سنین زیر ۳۰ سال به وجود می‌ آید، لذا به آن “دیابت جوانی” نیز می گویند.
دیابت نوع۲:
دیابت نوع ۲ بیشتر در بالغین بالای ۳۰ سال و چاق دیده می ‌شود که ۹۰- ۸۵ درصد کل موارد دیابت را شامل می گردد و انسولین تولید شده از پانکراس در این افراد به خوبی عمل نمی ‌کند. در واقع یا پانکراس به اندازه ی کافی انسولین ترشح نمی‌ کند و یا این که انسولین ترشح شده، به علت وجود مقاومت سلول ها به انسولین مخصوصاً در افراد چاق، فاقد کارآیی لازم است.
به این نوع دیابت، “دیابت غیر وابسته به انسولین” یا “دیابت بزرگسالان” نیز می گویند.
دیابت حاملگی:
دیابت حاملگی به دیابتی گفته می ‌شود که برای اولین بار در طول حاملگی تشخیص داده شود. این نوع دیابت معمولاً گذراست و بعد از اتمام حاملگی بهبود می ‌یابد. خانم‌های مبتلا به دیابت حاملگی بعداً در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ هستند.
دیابت با علل متفرقه:
از علل متفرقه ی دیابت می ‌توان به جراحی، داروها (مثل کورتیکواستروئیدها)، سوء تغذیه و عفونت اشاره کرد.
۵ اصل کنترل دیابت عبارتند از:
 آموزش، کنترل روزانه، تغذیه ی صحیح، فعالیت جسمانی و مصرف منظم داروها (قرص یا تزریق انسولین).
آیا دیابت درمان دارد؟
هنوز درمان قطعی برای دیابت پیدا نشده است. حتی روش‌های جدیدی مثل پیوند سلول‌های بتا به افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ نیز، به علت ضرورت مصرف داروی ضد َردِ پیوند به صورت مادام‌العمر و عوارض احتمالی ناشی از آنها، برای اکثریت افراد مناسب نمی ‌باشد. با این وجود رعایت ۵ اصل کنترل دیابت که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد باعث می ‌شود تا افراد دیابتی بتوانند یک زندگی سالم در مقایسه با افراد غیر دیابتی داشته باشند و از پیدایش عوارض دیابت جلوگیری کنند.
این ۵ اصل عبارتند از:
 آموزش، کنترل روزانه، تغذیه ی صحیح، فعالیت جسمانی و مصرف منظم داروها (قرص یا تزریق انسولین). در صورتی که هر یک از این پایه‌ها سست باشد، تعادل و در واقع کنترل دیابت بر هم خواهد خورد.
علائم اولیه ی دیابت چیست؟
دیابت نوع ۱معمولاً شروع پر سر و صدایی دارد و با علائمی چون تشنگی، پُر ادراری، پُر نوشی، کاهش وزن، گرسنگی و خستگی شدید تظاهر پیدا می‌ کند.
دیابت نوع ۲ شروع خیلی آهسته ‌تری دارد و شایع ‌ترین علامت اولیه ی آن در واقع “بی علامتی” است. درصد قابل توجهی از مبتلایان به دیابت نوع ۲ (تقریباً ۵۰ درصد آنها) از بیماری خود اطلاعی ندارند و تنها با انجام آزمایش قند خون می ‌توان بیماری آنها را تشخیص داد. با این وجود در صورت عدم کنترل مطلوب، ممکن است علائمی مشابه به دیابت نوع ۱ نیز بروز کند.
از دیگر علائم دیابت نوع ۲ می‌توان به عفونت‌های مکرر، مخصوصاً عفونت دستگاه ادراری و پوست، تاری دید، بهبودی دیررس زخم‌ها، احساس سوزش و بی حسی در انگشتان پا اشاره کرد.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند؟
* افرادی که دچار اضافه وزن می باشند و حداقل یکی از شرایط زیر را دارند، نیز در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲هستند و انجام آزمایشات مکرر قند خون در آ‌نها باید در سنین زیر ۴۰ سال یا با فواصل کوتاه تر، یعنی هر ۲-۱سال یک بار انجام شود.
این شرایط عبارتند از: وجود سابقه ی ابتلا به دیابت در بستگان درجه ی اول، سابقه ی ابتلای فرد به دیابت پنهان(مرحله ی پیش از دیابت)، سابقه ی ابتلا به دیابت حاملگی، سابقه ی تولد نوزاد با وزن بیشتر از ۴ کیلوگرم یا تولد نوزاد با ناهنجاری‌های مادرزادی، بالا بودن فشارخون (فشارخون ماکزیمم بیشتر از ۱۴۰ و یا مینیمم بیشتر از ۹۰ میلی ‌متر جیوه)، وجود اختلالات چربی خون؛ یعنی تری ‌گلیسیرید بالاتر از ۲۵۰ و یا کلسترول خوب (HDL) کمتر از ۳۵ میلی ‌گرم در دسی ‌لیتر، سابقه ی ابتلا به کیست‌های متعدد تخمدان و یا بیماری‌های قلبی- عروقی (تنگی رگ‌های قلب، انفارکتوس قلبی یا سکته ی مغزی ).
آیا دیابت قابل پیشگیری است؟
در مورد دیابت نوع ۱ با وجودی که تحقیقات زیادی در مورد روش‌های مختلف پیشگیری از آن در حال انجام است، ولی هنوز راه حل قطعی برای پیشگیری از آن به دست نیامده است. ولی در مورد دیابت نوع ۲ تحقیقات به روشنی نشان داده‌اند که تغذیه ی صحیح و کاهش وزن به میزان ۷- ۵ درصد وزن فعلی و نیز انجام مرتب فعالیت ورزشی (۱۵۰ دقیقه در طول هفته) در پیشگیری از ابتلا به دیابت، در افراد در معرض خطر بسیار مؤثر است.
در بیماری دیابت؛ قند خون،هموگلوبین و فشار خون باید به طور مرتب کنترل شود.
اهمیت اندازه ‌گیری مرتب قند خون در منزل چیست؟
همان طور که قبلاً گفته شد تغذیه ی صحیح، ورزش ، کنترل روزانه ی قند خون و مصرف داروها از اجزای اصلی درمان دیابت هستند.
دستگاه‌های اندازه‌گیری قند خون یا ” گلوکومترها”، به افراد دیابتی و پزشکان این امکان را می ‌دهند تا بتوانند به تنظیم این اجزا بپردازند. شاید بتوان درمان دیابتِ بدون اندازه ‌گیری مرتب قند خون را، به رانندگی در جاده با چشمان بسته تشبیه کرد.
اهمیت استفاده از گلوکومتر در پیشگیری از عوارض دیابت مخصوصاً در دیابت نوع ۱ در تحقیقات متعددی به اثبات رسیده است. این تحقیقات نشان داده‌اند که در افراد دیابتی که قند خونشان را به طور مرتب اندازه می ‌گیرند و از نتیجه ی این آزمایشات برای تنظیم روش درمانی خود استفاده می ‌کنند، عوارض دیابت به نحو قابل ملاحظه ‌ای کمتر دیده می ‌شود.
آزمایش هموگلوبین A۱C چیست و چه اهمیتی دارد؟
در واقع وقتی می ‌توان درمان یک فرد دیابتی را موفق دانست که درصد هموگلوبین A۱C او در حد قابل قبول ‌باشد.
مقدار قابل قبول هموگلوبینA۱C زیر ۸ و ترجیحاً زیر ۷ درصد است.آزمایش هموگلوبین A۱C را باید ترجیحاً هر ۳ ماه یا حداکثر هر ۶ ماه یک بار انجام داد.
مطالعات متعددی نشان داده‌اند که نگه داشتن هموگلوبین A۱Cزیر ۷ درصد، نه تنها از پیدایش عوارض دیابت در چشم‌ها، کلیه‌ها و اعصاب جلوگیری می ‌کند، بلکه حتی در صورت وجود این عوارض باعث بهبود آنها شده و از پیشرفت شان جلوگیری به عمل می ‌آورد.
منظور از اصطلاح “کنترل سختگیرانه ی دیابت” چیست؟
کنترل سختگیرانه ی دیابت روشی است که در آن ۵ پایه ی اصلی درمان دیابت؛ یعنی آموزش، کنترل روزانه، تغذیه صحیح ، فعالیت جسمانی و داروها به طور هم زمان مورد استفاده قرار می‌ گیرد و لازمه ی آن مشارکت فعال فرد دیابتی در طرح درمانی ارائه شده توسط “تیم مراقبت از دیابت” شامل پزشک معالج، پرستار آموزش دیده و متخصص تغذیه می‌ باشد. یکی از ملزومات این روش انجام آزمایشات مکرر قند خون در منزل و به کارگیری نتایج آنها در تنظیم داروها و نحوه ی تغذیه و فعالیت بدنی می ‌باشد.
با وجودی که روش کنترل سختگیرانه ی دیابت ممکن است در ابتدا مشکل و پُر هزینه به نظر برسد، ولی دارای نتایج بسیار عالی در زمینه ی بهبود کیفیت زندگی افراد دیابتی و پیشگیری از عوارض دیابت (که خود بسیار هزینه‌ بر هستند) می ‌باشد. انجام تزریقات متعدد انسولین (حداقل ۴ بار در روز) یکی از روش‌های مشهور انسولین درمانی در کنترل سختگیرانه ی دیابت، مخصوصاً دیابت نوع ۱ است.
اهمیت کنترل فشار خون در افراد دیابتی چیست؟
تحقیقات جدید نشان داده‌اند که اهمیت کنترل فشار خون بالا در افراد دیابتی به منظور پیشگیری از عوارض دیابت به اندازه ی اهمیت کنترل قند خون است.
به همین خاطر دیابتی‌ها باید فشار خون خود را به دقت کنترل کنند.فشار خون ایده‌آل برای این افراد شامل فشار ماکزیمم کمتر از ۱۳۰ و مینیمم کمتر از ۸۰ میلی‌متر جیوه است.
عوامل دیگری که به کنترل بهتر فشار خون کمک می ‌کنند عبارتند از: کاهش وزن (در صورت وجود چاقی)، کاهش مصرف نمک، ورزش مرتب، ترک سیگار و مصرف نکردن الکل.
هیپوگلیسمی (افت قند خون) و درمان آن
هیپوگلایسمی (HYPOGLYCEMIA) یا کاهش قند خون مهم ترین مشکلی است که در دیابت بوجود می‌آید و اغلب در اثر درمان با انسولین رخ می‌دهد.
هیپوگلیسمی عبارتست از قند خون زیر ۸۰ میلی گرم در دسی لیتر یا قند خون زیر ۹۰ میلی گرم در دسی لیتر همراه باعلائم مربوط به آن.
دلایل عمده ی هیپوگلیسمی عبارتست از:
* تزریق دوز زیاد انسولین یا مصرف بعضی از داروهای کاهنده ی قند خون مانند سولفونیل اوره‌ها و MEGLITINIDES . داروهای دیگر، همچون ممانعت کننده‌های آلفاگلوکوزیداز، بی گوانیدها و THIAZOLIDINEDIONES هم وقتی همراه با دیگر داروها مصرف شوند ممکن است باعث هیپوگلیسمی شوند.
* افزایش فعالیت فیزیکی یا انجام ورزش
* به تأخیر انداختن صرف غذا یا حذف وعده های غذایی
* مصرف وعده های غذایی که حجم کمی دارند.
* مصرف زیاد الکل
علائم هیپوگلیسمی عبارتند از: افزایش ضربان قلب، گرسنگی، سرگیجه، لرزش، اضطراب و حالات عصبی، تعریق، خواب آلودگی، گیجی و اشکال در تکلم.
در مواردی که هیپوگلیسمی در اثر مصرف انسولین ایجاد شده باشد، مصرف ۱۰ گرم گلوکز خوراکی، قند خون را در طی ۳۰ دقیقه تقریباً ۴۰ میلی گرم در دسی لیتر بالا می‌برد و مصرف ۲۰ گرم گلوکز در طی ۴۵ دقیقه قند خون را ۶۰ میلی گرم در دسی لیتر بالا می‌برد.
بعضی افراد در هنگام خواب دچار هیپوگلیسمی می‌شوند. علائم هیپوگلیسمی شبانه عبارتند از : خواب بد و کابوس دیدن و فریاد کشیدن، تعریق زیاد و خیس شدن لباس ها، احساس خستگی و تحریک پذیری در هنگام بیدار شدن از خواب.
البته در هنگام بروز اضطراب و استرس، در اثر ترشح هورمون آدرنالین، علائمی شبیه به هیپوگلیسمی در فرد بروز می‌کند که ممکن است اشتباهاً هیپوگلیسمی تشخیص داده شود، بنابراین بهترین راه تشخیص هیپوگلیسمی آزمایش قند خون است.
درمان:
در موقع بروز هیپوگلیسمی، وقتی که آزمایش قند خون ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر و کمتر را نشان می‌دهد، توصیه می‌شود که فرد حداقل ۱۵ گرم کربوهیدرات مصرف کند. بدین منظور یک شخص دیابتی باید همیشه این مقدار کربوهیدرات را همراه با خود داشته باشد که این مقدار معادل است با یکی از مواد غذایی زیر:
- ۳-۲ قرص گلوکز
- نصف لیوان آب میوه یا ۱۲۰ سی سی
- ۱ لیوان شیر یا ۲۴۰ سی سی
- ۶-۵ تکه بیسکوییت
- ۲-۱ قاشق چای خوری شکر یا عسل
در مواردی که هیپوگلیسمی در اثر مصرف انسولین ایجاد شده باشد، مصرف ۱۰ گرم گلوکز خوراکی، قند خون را در طی ۳۰ دقیقه تقریباً ۴۰ میلی گرم در دسی لیتر بالا می‌برد و مصرف ۲۰ گرم گلوکز در طی ۴۵ دقیقه قند خون را ۶۰ میلی گرم در دسی لیتر بالا می‌برد.
۱۵ دقیقه بعد از صرف کربوهیدرات قند خون باید دوباره چک شود. اگر باز هم پایین بود، یک بار دیگر ۱۵ گرم کربوهیدرات باید مصرف شود و تا زمانی که قند خون حداقل به ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر برسد، باید این کار تکرار شود.
بهتر است اگر یک ساعت به زمان صرف غذا وقت باقی است، یک میان وعده ی کوچک خورده شود.
بیمارى قند و چشم
دیابت شایع ترین بیمارى غدد درون ریز بدن است که عوارض درازمدت آن به صورت درگیرى چشمى، کلیوى، اعصاب و عروق خونى بروز مى کند. پیش از کشف انسولین در سال ،۱۹۲۲ بیشتر بیماران دیابتیک قبل از آنکه به مرحله ی درگیرى چشمى برسند، فوت مى کردند. در سال ۱۹۳۰ در ایالات متحده یک درصد نابینایى ها، ناشى از دیابت بوده که این رقم در سال ۱۹۶۰ ، ۱۵ درصد افزایش پیدا مى کند.
 گرچه علت نابینایى در بیماران دیابتى شامل آب سیاه (گلوکوم)، آب مروارید و بیمارى هاى عصبى چشمى است ولى ۸۴ درصد نابینایى ها مربوط به رتینوپاتى دیابتى (اختلال شبکیه) است.
از آنجا که ۲۵ درصد موارد نابینایى مربوط به مبتلایان به دیابت است رتینوپاتى از درجه ی اهمیت بیشترى برخوردار است و بایستى مبتلایان بیش از گذشته به سلامت چشم خود رسیدگى کنند.
رتینوپاتى دیابتى
رتینوپاتى دیابتى یکى از چهار علت شایع نابینایى است که در گروه سنى ۲۰ تا ۶۰ سال اتفاق مى افتد. در ۲۵ درصد افراد دیابتى یکى از اشکال رتینوپاتى وجود دارد. در ۵ درصد موارد فرم شدید آن دیده مى شود. با وجود این که بعضى از بیماران حتى پس از گذشت ۳۰ سال از بیمارى دچار رتینوپاتى نمى شوند ولى نهایتاً در ۸۵ درصد آنها این عارضه پیشرفت مى کند. به طور کلى سالانه حدود ۲ درصد از افراد دیابتى و ۶ درصد از مبتلایان به رتینوپاتى دیابتى نابینا خواهند شد. از آنجا که ۲۵ درصد موارد نابینایى مربوط به مبتلایان به دیابت است رتینوپاتى از درجه ی اهمیت بیشترى برخوردار است و بایستى مبتلایان بیش از گذشته به سلامت چشم خود رسیدگى کنند.
عوامل موثر در بروز رتینوپاتى دیابتى
علاوه بر موارد فوق افزایش
منیزیم خون ، استعمال سیگار ، چاقى و رنگ پوست و جنس در بروز رتینوپاتى دیابتى نقش مهمى ایفا مى کند. براساس مطالعات جدید بروز نابینایى در سیاهان ۲۰ درصد بیشتر از سفیدپوستان و در زنان ۲۴ درصد بیشتر از مردان است.
توصیه هاى ضرورى به مبتلایان به دیابت
۱ – بیمارانى که به دیابت وابسته به انسولین مبتلا هستند بایستى هر ۵ سال یک بار تحت معاینات چشمى قرار بگیرند.
۲ – براى بیمارانى که به دیابت نوع ۲ مبتلا هستند چکاپ سالیانه ضرورى است ضمن اینکه کنترل
فشار خون هر شش ماه یک بار نیز بسیار توصیه مى شود.
۳- مبتلایان به رتینوپاتى دیابتی نیز باید هر ۳، ۴ ماه یک بار به پزشک متخصص مراجعه کنند.
۴ – زنان باردار مبتلا به دیابت نوع ۱ بایستى تا ۳ ماهه اول حاملگى هر ماه و پس از آن هر سه ماه یک بار تحت معاینات چشمى قرار بگیرند. به طورکلى زنان دیابتیک که قصد باردار شدن دارند باید ابتدا مورد معاینه چشم پزشک قرار بگیرند و سپس اقدام نمایند.
درمان‌ عوارض چشمی در دیابت
میزان شیوع بیماری دیابت در ایران حدوداً چقدر است؟
عوارض چشمی در بیماران دیابتی چیست؟
از مهم ترین عوارض، تشکیل عروق غیر طبیعی در چشم است که گاهی خونریزی می‌ کند و باعث کور شدن بیمار می گردد.
گاهی عوارضی روی نقطه ی زرد(ماکولا) چشم ایجاد می‌ کند. گاهی تورم ماکولا که در دیابت نوع ۲ ایجاد می ‌شود، باعث کاهش دید می‌ گردد.
این عوارض می ‌توانند طی دوران بیماری ایجاد شوند، اما مهم این است که قابل درمان هستند و با لیزر می‌ توان عروق غیر طبیعی را از بین برد و از خونریزی آنها جلوگیری کرد.
عوارض چشمی در دیابت نوع۱ شدیدتر است یا نوع۲؟
این عوارض در تمام دیابتی‌ها ممکن است ایجاد شود، اما در نوع ۲ ابتدا عوارض کم است (به خصوص در چشم) و به همین دلیل بیمار سال‌ها متوجه آن نمی شود.
اما در نوع ۱به علت عوارض عمومی که ایجاد می ‌شود، بیمار فورا متوجه می‌ گردد و درمان را شروع می ‌نماید.
عوارض چشمی دیابت نوع ۲ از نوع تورم ماکولا (نقطه زرد) است و در نوع ۱ که در بچه‌ها اکثرا ظهور پیدا می‌ کند، بیشتر رتینوپاتی می ‌باشد.
دیابت، عوارضی از نظر چشمی، کلیوی، عروقی و مغزی دارد که با کنترل دقیق می ‌توان از بروز این مشکلات پیشگیری کرد.
لطفاً روش‌های درمانی را که در حال حاضر برای رفع مشکلات چشمی وجود دارد بیان کنید.
اولین درمان، درمان آرگون لیزری بود که سال ۱۹۶۹ در آلمان شروع شد. در این نوع درمان از اشعه ی زنون استفاده می‌ شد که نوری مثل نور خورشید را روی چشم متمرکز می‌ کرد.
از این وسیله در جنگ استفاده می‌ شد و برای چشم پزشکی نیز کاربرد داشت. با این روش درمانی مقدار زیادی از شبکیه ی چشم را از بین می ‌بردند تا قسمت‌های دیگر شبکیه بهتر تغذیه شوند.
بنیان گذار آن فردی آلمانی بود. او به این فکر افتاد که مقدار زیادی از شبکیه را از بین ببرد. او ابتدا بیمار را در معرض نور خورشید قرار می ‌‌داد و با منشورهای مختلف، نور را روی شبکیه ی آنها می‌ تابانید و شبکیه را می ‌سوزاند.
بعد از آن لیزرهای مختلف(به خصوص در آمریکا) ساخته شد.از لیزر آرگون آبی و سبز و قرمز و لیزر‌های مختلف برای درمان‌های مختلف درون چشمی استفاده شد، به خصوص لیزر آرگون آبی که با بررسی‌های مختلف ثابت شد که در جلوگیری از کاهش دید چشم موثر است.
بعدها دیدند آرگون تخریب کننده است و لایه‌های شبکیه را از بین می ‌برد و در نتیجه لیزرهای قرمز و سبز ایجاد شد که با از بین بردن شبکیه، عروق را از بین می ‌بردند.
این عروق به علت ترشح ماده ی آنژیوژنی تشکیل می‌ شوند. لذا زمانی که شبکیه را از بین ببریم، این ماده کمتر ترشح می گردد و در نتیجه عروق جدید هم تشکیل نمی ‌شود.
همچنین لیزرهای دیگری که برای تورم ماکولا(نقطه زرد) استفاده می ‌کنیم، برای بهبود دید چشم کاربرد دارد.
در طول زمان تکنیک‌های جراحی مختلفی ایجاد شد، زیرا از عوارض مهم بیماری،جدا شدن شبکیه می‌ باشد. از این تکنیک ها می ‌توان به جراحی‌های پیشرفته و لیزر اشاره کرد که طی بیهوشی، دستگاه‌های لیزر را که مثل آندوسکوپ است، در چشم بیمار وارد می ‌کنند و نقاط مورد نظر را می‌ سوزاند.
در حال حاضر درمان‌ها پیشرفته ‌تر شده است. موادی مثل کورتون‌های مختلف (تریامسینولون) درون چشم تزریق می ‌شود که باعث کاهش تورم خواهد شد.
روش‌های درمانی جدیدی نیز امروزه استفاده می ‌شود که بر روی سلول‌های آندوتلیوم عروق و متابولیسم درون چشمی اثر گذاشته و در نهایت سبب کاهش عوارض چشمی می ‌شود.
مراجعه و درمان به موقع باعث جلوگیری از کوری فرد می‌ شود. ولی متاسفانه مردم این مشکل را جدی نمی‌ گیرند تا اینکه دیدشان را از دست می ‌دهند.
یک فرد دیابتی هر چند وقت یک بار باید به چشم پزشک مراجعه کند؟
کودکان دیابتی از ۱۲ سالگی باید جهت معاینه، به چشم پزشک مراجعه کنند، اما در بزرگسالان با شروع عارضه، هر ۶ ماه یک بار مراجعه به چشم پزشک لازم است.
البته بعضی افراد لازم است هر ۳ هفته یک بار و بعضی دیرتر مراجعه کنند که این فاصله ی زمانی را پزشک معالج مشخص می ‌کند.
اما در مجموع هر ۶ ماه یک بار (به خصوص در نوع ۲ که نمی ‌دانند شروع بیماری از چه زمانی است) معاینه ی چشم ضروری است.
آیا در صورت ایجاد عوارض، با پیشرفت‌هایی که شده، امکان درمان آن وجود دارد یا نه؟
اولین علائم چشمی به شکل معمول در دیابت کنترل نشده، چند سال بعد شروع می ‌شوند؟
بهترین روش برای پیشگیری از عوارض چشمی دیابت چیست؟
بهترین روش برای پیشگیری از عوارض چشمی در دیابت، کنترل دائمی قند خون است.
غربالگری و پیدا کردن بیماران نیز مهم است. در ایران افراد بسیاری دچار بیماری دیابت هستند که تعدادی ژنتیکی (به خصوص نوع ۲) و گروهی تغذیه ‌ای می باشند، زیرا نان، برنج، قند و شیرینی که جزء مواد کربوهیدراتی اند، در سبد غذایی ایرانی‌ها زیاد مصرف می شوند. همچنین فعالیت بدنی آنها کم است.
آیا بیماران دیابتی بعد از عمل‌های جراحی، نیازی به محدودیت‌های حرکتی دارند؟
در حال حاضر بیشتر عمل‌های جراحی چشم سرپایی انجام می شوند، مگر بعضی فرم‌های خاص، مثل کنده شدن شبکیه که در این حالت، درون چشم گاز قرار داده می‌ شود و بیمار ناچار است استراحت کند تا گاز به قسمت پارگی چشم فشار آورد و جوش بخورد.
کاهش وزن در افراد دیابتی چاق (دیابت نوع۲) چه اهمیتی دارد؟
در دیابت نوع ۲ انسولین نمی ‌تواند وظایف خود را در بدن به درستی انجام دهد و در واقع یک حالت مقاومت به انسولین در بدن وجود دارد. مهم ترین عامل این افزایش مقاومت، چربی‌های اضافی بدن هستند.
با رعایت رژیم غذایی و فعالیت ورزشی منظم که هر دو منجر به کاهش وزن و کمتر شدن چربی‌های اضافی بدن می‌ شوند، می ‌توان مقاومت به انسولین را کاهش داد و بدین وسیله قند خون را بهتر کنترل کرد.
اهمیت کاهش وزن در دیابتی‌های نوع ۲ به حدی است که می ‌تواند در مواقعی که قند خون بالا نیست (زیر ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی ‌لیتر)، به تنهایی و بدون مصرف دارو قند خون را به حد طبیعی برساند. حتی در مواقعی که به طور همزمان دارو نیز مصرف می ‌شود. کاهش وزن، اثر بخشی داروها را به نحو مؤثری بیشتر می‌ کند.
آیا افراد دیابتی هم می ‌توانند غذاهای شیرین بخورند؟
اصولاً غذاهای شیرین جزء یکی از گروه‌های اصلی غذایی هستند که کربوهیدرات نامیده می ‌شوند. نان و غلات و میوه ‌جات نیز جزء گروه کربوهیدرات‌ها هستند. تمامی غذاهای متعلق به گروه کربوهیدرات، پس از گوارش و هضم در بدن به قند ساده (گلوکز) تبدیل می ‌شوند.
پس افراد دیابتی می‌ توانند گاهی اوقات غذاهای شیرین را جانشین غذاهای دیگر حاوی کربوهیدرات کنند. مثلاً این امکان وجود دارد تا با کم کردن از مقدار برنج یا نان در یک وعده ی غذایی امکان خوردن ژله به عنوان دسر بعد از غذا را فراهم نمود.
نکته ی قابل ذکر دیگر در این مورد زیاد بودن انرژی (کالری) موجود در غذاهای شیرین می‌ باشد که می ‌تواند در صورت عدم رعایت تعادل در مصرف آنها باعث اضافه وزن و چاقی گردد.
از طرفی دیگر غذاهای شیرین بر خلاف غذاهای دیگر فاقد ویتامین‌ها و املاح لازم برای بدن می ‌باشند. بنابراین مصرف این غذاها و جایگزین کردن آنها با غذاهای دیگر باید با مشاوره ی متخصص تغذیه ‌ای که در زمینه ی تغذیه ی دیابتی ها اطلاعات کافی دارد، انجام بپذیرد.
ولی بهتر این است که افراد دیابتی به طور کلی از مصرف کربوهیدرات‌های سریع‌الجذب مثل قند و شکر، خرما ، عسل، توت خشک، کشمش و انجیر خشک تا حد امکان پرهیز نمایند.
منظور از اصطلاحات “واحد کربوهیدرات” و “شمارش واحد کربوهیدارت” چیست؟
از آنجایی که “مقدار” کربوهیدرات موجود در یک غذا، مهم ترین عامل تعیین کننده ی افزایش قند خون بعد از غذاست، تنظیم مقدار کربوهیدراتی که یک فرد دیابتی در هر وعده ی غذایی می‌ خورد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مقدار کربوهیدرات موجود در غذاهای مختلف، معمولاً به صورت گِرَم (GRAMS) بیان می ‌شود.
به مقداری از هر غذا که حاوی ۱۲-۱۰ گرم کربوهیدرات باشد، یک “واحد کربوهیدرات” یا به طور خلاصه “واک” گفته می ‌شود.
منظور از “شمارش واحد کربوهیدرات” این است که یک فرد دیابتی بتواند بعد از دیدن آموزش‌های لازم، تعداد واک موجود در هر وعده ی غذایی را محاسبه کند. این امر باعث می ‌شود تا او بتواند تعداد واک مصرفی در هر وعده ی غذایی را مطابق با دستورات متخصص تغذیه تنظیم کند و بدین وسیله افزایش قند خون بعد از غذای خود را به خوبی کنترل نماید.
در افرادی که انسولین مصرف می‌ کنند، شمارش واک از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
بهترین راه درمانِ حملات پایین افتادن قند خون (هیپوگلیسمی) چیست؟
درمان مناسب حملات هیپوگلیسمی، مصرف کربوهیدرات‌های ساده و با جذب سریع است که به سرعت تبدیل به قند (گلوکز) شده و جذب خون می‌ گردند.
از جمله ی این انتخاب‌های مناسب می ‌توان به حبه ی قند، آب میوه و نوشابه ی گازدار اشاره کرد. مصرف شکلات یا بیسکویت مناسب نیست، چون این غذاها حاوی چربی هستند که باعث دیر جذب شدن قند خون موجود در آنها می ‌شود.
نکته ی قابل ذکر دیگر رعایت تعادل در مصرف غذاهای شیرین هنگام هیپوگلیسمی است، زیرا مصرف بیش از حد و پشت سرهم این غذاها باعث بالا رفتن قند خون می ‌شود.
بهترین کار این است که مقدار مناسبی از این غذاها (۵-۴ حبه قند یا یک لیوان آب میوه یا نوشابه) خورده شود و اگر پس از گذشت ۱۵ دقیقه هنوز علائم هیپوگلیسمی باقی مانده بود، همین مقدار دوباره مصرف شود.
رعایت چه نکاتی قبل از شروع فعالیت ورزشی در افراد دیابتی لازم است؟
افرادی که دیابت آنها فقط با رژیم غذایی کنترل می ‌شود، نیازی به مصرف میان وعده قبل از ورزش ندارند.
رابطه دیابت با مصرف زیاد سوسیس و کالباس
محققان اعلام کردند رژیم غدایی سرشار از سوسیس و کالباس خطر ابتلا به دیابت نوع دوم را در مردان حدود ۵۰ درصد افزایش می دهد .
گروهی از پژوهشگران دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه هاروارد ، عادت غذایی هزاران مرد را بررسی کردند و دریافتند در کسانی که زیاد سوسیس و کالباس مصرف می کنند ، احتمال ابتلا به دیابت نوع دوم ۴۶ درصد بیشتر از کسانی است که این مواد را کمتر مصرف می کنند .
دکتر فرانکهو تهیه کننده گزارش این تحقیق که در مجله بهداشت ” دیابتها ” منتشر شده گفت” ما توصیه نمی کنیم این مواد غذایی به کلی از غذای مردم حذف شود ، بلکه پیشنهاد ما آن است که مردم تعداد دفعات مصرف این نوع گوشتها را کاهش دهند . “
به گفته این محقق بیشترین احتمال ابتلا به دیابت نوع دوم مربوط به کسانی است که در هفته ، دو وعده یا بیشتر سوسیس و کالباس مصرف می کنند .
این گزارش علمی نتیجه جمع آوری اطلاعات در مورد ۴۲ هزار و ۵۰۴ مرد ( ۴۰ تا ۷۰ ساله ) سالم بدون دیابت ، بیماری های قلبی و یا سرطان است.
به گفته دکتر “هو” کشیدن سیگار ، چاقی ، میزان مصرف چربی و تحرک جسمانی نیز در این تحقیق مورد توجه قرار گرفتند و بر این اساس تعدیلات صورت گرفته است . پس از این تعدیلات روشن شد که مصرف زیاد سوسیس و کالباس عامل مستقلی برای ابتلا به دیابت است .
مراقب پاهایت باش، قندی
دیابت یا بیماری قند همان طور که از نامش بر می آید، به دلیل افزایش بیش از حد قند خون رخ می دهد. اهمیت آن از این نظر است که بیماری قند تا مدت ها بدون علامت باقی می ماند و طی این مدت می تواند به اعضا و سیستم های مختلف بدن آسیب بزند.
قسمت هایی از بدن که بیشتر در معرض خطر هستند، عبارتند از اعصاب، کلیه ها، چشم ها و عروق خونی.از طرف دیگر، دیابت سبب کاهش قدرت و توانایی بدن در مقابله با عفونت ها می شود.
یکی از مشکلات شایع و گاه خطرناک در پیشرفت این بیماری، صدمات وارد شده به اندام های تحتانی به خصوص قسمت های انتهایی آن، مثل کف پا و انگشتان پا است.
این بیماران به دلیل قند بالا دچار آسیب های سیستم عصبی می شوند و به همین دلیل، فرد قادر به درک حس های منتقل شده از پا نیست. به علاوه ترشح طبیعی و نرمال عرق و چربی در این ناحیه مختل می شود. عرق و چربی موجب نرم شدن این عضو می شوند که در فرد دیابتی این حالت ایجاد نمی شود. تمامی این عوامل دست به دست هم داده و موجب فشار غیرطبیعی روی پوست، استخوان ها و مفاصل پا در حین راه رفتن می گردد. در نهایت پوست این منطقه آسیب می بیند و زخم در پا ایجاد می شود.
در بیماری دیابت، قدرت سیستم ایمنی بدن کاهش می یابد. همچنین عروق خونی نیز درگیر می شوند و خون رسانی پا دچار اشکال می شود. اختلال در سیستم ایمنی و خون رسانی نامناسب به محل زخم، موجب اشکال در ترمیم آن می شود و حالا عفونت ها نیز روی این زخم سوار می شوند و داستان جلو می رود. حتی در صورت مصرف داروها (از جمله آنتی بیوتیک ها) به دلیل اختلال خون رسانی، به حد کافی خون به این ناحیه نمی رسد و ممکن است، نتوانند عفونت را درمان کنند.
 افراد مبتلا به بیماری قند باید از روش های جلوگیری از زخم پا آگاه شوند:
روش های جلوگیری از ایجاد زخم پا
- در صورت بروز هر نوع صدمه ای در پا، فوراً به پزشک معالج خود مراجعه کنید و زمان را هدر ندهید.
- اگر در پای خود به طور مداوم احساس درد می کنید، اطمینان داشته باشید که مشکلی وجود دارد. درد مداوم هرگز طبیعی تلقی نمی شود.
- خارش مداوم پا علامتی از عفونت قارچی یا خشکی بیش از حد پوست است که هر دوی اینها می توانند شرایط را برای عفونت و زخم مهیا کنند، پس نیاز به رسیدگی پزشکی دارند.
- سیگار با آسیبی که بر مویرگ های خونی وارد می کند، خون رسانی را بیش از پیش مختل می کند. پس اگر سیگار می کشید، در اصل خود را دو چندان با خطر اختلال خون رسانی رو به رو می کنید.
- هر روز پای خود را بررسی و معاینه کنید، زیرا گاهی به دلیل آسیب های عصبی ناشی از بیماری قند، احساس درد مختل می شود و شاید شما از صدمه ی وارد شده به پای خود، غافل شوید.
روش جدید برای لاغر شدن دیابتی‌ها
برای آنکه وزن‌تان را کاهش دهید، به طور حتم باید کالری کمتری مصرف کنید و فعالیت بدنی‌تان را افزایش دهید. جالب است بدانید در این میان یک کلید جادویی هم وجود دارد. طبق تحقیقی که در مجله Diabetic Care به چاپ رسید، مشخص شد، زنان دیابتی که می ‌خواهند وزن کم کنند، وقتی فرصت صحبت‌ کردن با شخص دومی را پیدا می ‌کنند، راحت ‌‌تر لاغر می ‌شوند. متخصصان به این ترتیب روش جدیدی ابداع کرده و نام آن را مکالمات انگیزشی گذاشته‌اند. در واقع طی یک گفتگو، مشاور سؤالاتی کاملاًً روشن درباره موانع و مسائل فرد چاق از او می ‌پرسد و هیجان و تمایل کم‌ کردن وزن را در او افزایش می‌ دهد.
محققان آرکانزاس دانشگاه علوم پزشکی در آمریکا برای ۲۱۷ زن مبتلا به دیابت نوع ۲ که از اضافه وزن رنج می ‌بردند، این موضوع را آزمایش کردند. تمامی این افراد، میزان کالری مصرفی خود را پایین آورده و به ‌طور مرتب ورزش کردند. نیمی از این زنان نیز هر دو یا سه ماه یک بار تمایل داشتند با یک مشاور صحبت کنند.
تلویزیون، دیابت را بدتر می کند
کنترل دیابت در بچه‌هایی که وقت زیادی را صرف تماشای تلویزیون می ‌کنند، بدتر از دیگر کودکان دیابتی است.
بر اساس نتایج مطالعه جدیدی که در کشور نروژ به انجام رسیده است، سطح قند خون در کودکان دیابتی، ارتباط قابل توجهی با مدت زمان نشستن پای گیرنده‌های تلویزیون دارد. بنابراین پژوهشگران، این یافته خود را دلیل دیگری برای مقابله با تماشای طولانی مدت تلویزیون از سوی بچه‌ها می ‌دانند.
دکتر مونیکا جویسی، مسئول اجرای این طرح تحقیقاتی گفت: “دیابت در بچه‌ها و نوجوانان به طور معمول از نوع یک یا همان نوع وابسته به انسولین است و بیشتر پزشکان و پژوهشگران معتقدند که این نوع، ارتباطی با چاقی و سطح فعالیت ندارد، بلکه بیشتر احساس می ‌کنند که ژنتیک و نقایص دستگاه ایمنی بدن باعث بروز این بیماری می‌شود.”
وی ادامه داد: “بر خلاف این نظریه‌ها ما در مطالعه بزرگ خود مشاهده کردیم که هر چه کاهش فعالیت بدنی بچه‌ها بیشتر شود، احتمال عدم کنترل قند خون هم بالاتر می ‌رود. این ارتباط بسیار قوی‌ است، به طوری که هر چه ساعات نشستن پای تلویزیون بیشتر باشد، سطح قند خون کودک دیابتی هم بالاتر می‌رود.”
با توجه به اهمیت بیماری دیابت در بچه‌ها، پژوهش ‌گران معتقدند باید به هر شکل ممکن کنترل قند خون در این کودکان را بهبود بخشید.
طبق آمار، تنها در کشور نروژ ۲۵ هزار کودک و نوجوان به این بیماری مبتلا هستند. این رقم در سطح جهان به حدود ۳۰ میلیون نفر می ‌رسد. دکتر فرانسیس کوفمن، یکی از اساتید بیمارستان کودکان لس‌آنجلس هم در تأیید یافته‌های این مطالعه گفت:”ما مدت‌هاست که خاموش ‌کردن تلویزیون را به عنوان یک درمان کم‌هزینه به خانواده کودکان دیابتی توصیه می‌ کنیم. ما مدت‌هاست که معتقدیم افزایش فعالیت بدنی باعث بهبود کنترل دیابت حتی در کودکان و نوجوانان و مبتلایان به نوع یک دیابت می‌ شود.
به همین دلیل حتی در بیمارستان خودمان یک تیم بسکتبال نوجوانان تشکیل داده‌ایم تا از این طریق بتوانیم فعالیت بدنی آنها را افزایش دهیم. به نظر ما، تماشای طولانی مدت تلویزیون و بی‌ حرکت‌ شدن در جلوی گیرنده‌ها برای این کودکان بسیار مضر است و خانواده‌ها باید با این پدیده مضر مقابله کنند.”
راهنمای تزریق انسولین در بیماران دیابتی
تمام بیماران دیابتی نوع ۱ و ۴۰ درصد بیماران دیابتی نوع ۲ وابسته به تزریق انسولین هستند. دوز انسولین دریافتی باید با مقدار غذا و میزان فعالیت فرد تطابق یابد.
قبل از تطابق دادن انسولین موارد زیر باید مد نظر قرار گیرند:
- با شروع درمان با انسولین، به مدت حداقل ۳ روز تا یک هفته، باید مقدار انسولین دریافتی، مقدار غذای خورده شده و نتیجه ی تست قند خون دو ساعت قبل و بعد از غذا و قبل از خواب در یک دفتر روزانه ثبت شود و ملاحظات مربوط هم، در کنار آن درج گردد (مثلاً تأخیر در خوردن ناهار، سرماخورگی ، خوردن یک میان وعده ی اضافی و …)
با توجه به این که میزان قند خون ۱-۵/۰ ساعت بعد از صرف غذا به ماکزیمم می رسد، باید تزریق انسولین طوری انجام شود که ۱-۵/۰ ساعت بعد از صرف غذا، انسولین به اوج اثر خود برسد.
برای افراد دیابتی نوع ۱ ، تست قند خون در روز به میزان ۳ بار یا بیش تر توصیه می شود. سپس با مشورت با متخصص، دوز انسولین بر اساس مقدار کربوهیدرات غذا، مطابقت داده می شود.
قند خون در افراد دیابتی نوع ۲، با ثبات تر از نوع ۱ است و این افراد ممکن است به ۲-۱بار تست قند خون در روز احتیاج داشته باشند.
- باید برای قند خون یک مقدار هدف در نظر گرفته شود. توصیه می شودقبل از غذا محدوده ی قند خون ۱۴۰-۸۰ میلی گرم در دسی لیتر و قند خون موقع خواب ۱۶۰-۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد.
- برای کنترل مناسب قند خون، باید به زمان اثر انسولین در بدن توجه شود. باید توجه داشت که تاثیر انسولین ممکن است از فردی تا فرد دیگر متغیر باشد و با دوز انسولین، محل تزریق، میزان ورزش، وجود آنتی بادی های ضد انسولین و دیگر فاکتورها تغییر کند. با توجه به این که میزان قند خون ۱-۵/۰ ساعت بعد از صرف غذا به ماکزیمم می رسد، باید تزریق انسولین طوری انجام شود که ۱-۵/۰ ساعت بعد از صرف غذا، انسولین به اوج اثر خود برسد.
جدول زیر زمان اثر انواع انسولین را نشان می دهد:
در افراد سالم غیر دیابتی، بدن به دو صورت انسولین ترشح می کند: انسولین پایه و انسولین بعد از غذا. انسولین پایه در طول شبانه روز ، صرف نظر از این که فرد غذا خورده باشد یا نه، به مقدار اندک و به طور مداوم ( هر ۱۱-۹ دقیقه) ترشح می شود. این انسولین مسئول کاهش کتوژنز، کنترل لیپولیز، گلیوکونئوژنز و گلیسکوژنولیز و برداشت پایه ی گلوکز توسط بافت های محیطی است. انسولین های متوسط اثر و طولانی اثر موجود از این الگو پیروی می کنند.
تزریق مخلوط دو انسولین کوتاه اثر و متوسط یا طولانی اثر، در کنترل قند خون موثرتر است.
نوع دیگر، انسولین بعد از غذا است که در پاسخ به صرف غذا، بلافاصله و به مقدار بیشتر ترشح می شود و در فاصله ی ۱۰ دقیقه بعد از غذا به اوج غلظت خود می‌ رسد و در فاصله ی ۴-۲ ساعت هم به سطح پایه برمی گردد. انسولین های کوتاه اثر از این الگو پیروی می کنند. مقدار ترشح انسولین در افراد غیر دیابتی که وزن مناسب دارند، تقریبا ۲۵ واحد در روز است.
در بعضی افراد دیابتی قند خون با دو تزریق انسولین در روز کنترل می شود، در حالی که در بعضی دیگر احتیاج به ۴ تزریق در روز است. تزریق مخلوط دو انسولین کوتاه اثر و متوسط یا طولانی اثر، در کنترل قند خون موثرتر است.
توصیه هاى طلایى به مبتلایان دیابت
روز به روز بر شمار مبتلایان به دیابت نوع ۲ افزوده مى شود. دیابت علاوه بر عوارضى که بر چشم، کلیه ها و قلب باقی مى گذارد، موجب بروز یک سرى تغییرات در بدن مى شود که تنها با مراقبت کامل قابل پیشگیرى است. در این جا به ذکر توصیه هایى مى پردازیم که رعایت آنها از سوى افراد مبتلا به دیابت نقش مؤثرى در حفظ سلامتى آنها خواهد داشت.
بالا بودن قندخون و اختلال در گردش خون سبب بروز مشکلاتى در پوست مى شود. هر روز دوش بگیرید و از صابون هاى ملایم و آب ولرم استفاده کنید و براى نرم نگه داشتن پوست لوسیون هاى مناسب به کار ببرید. از ایجاد خراش، بریدگى و سایر ضایعات در پوست خود اجتناب کنید. در حین کار کردن حتماً از دستکش استفاده کنید.
 براى جلوگیرى از آفتاب سوختگى و سرمازدگى محافظ هاى مناسب به کار گیرید. صدمات وارده را سریعاً درمان کنید. همه بریدگى ها و خراش ها را با آب و صابون بشویید و با یک باند خشک استریل کنید.
در صورتى که بریدگى ها و کبودى هاى پوست شما در عرض ۲۴ ساعت بهبود نیافتند سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
مراقبت از پا
-عصب هاى پاى افراد مبتلا به دیابت حساسیت خود را نسبت به درد از دست مى دهند، بنابراین امکان دارد متوجه آسیب هایى که به پاهایتان وارد مى آید، نشوید. شما مى توانید با اجراى یک برنامه مراقبت هاى روزانه از پا، از پیدایش مشکلات پا جلوگیرى کنید. هر روز پاهاى خود را وارسى کنید. هر چیز غیرطبیعى نظیر زخم، تغییرات پا و انگشتان و نشانه هاى عفونت را به پزشک اطلاع دهید.
-هر روز پاهاى خود را با آب ولرم بشویید و به طور کامل آنها را خشک کنید. براى نرم کردن پوست خشک از لوسیون حاوى رانولین یا کرم هاى نرم کننده استفاده کنید. در موقع کوتاه کردن ناخن هاى پایتان به جاى این که گوشه هاى ناخن را از ته بگیرید، نوک ناخن ها را به صورت یک خط صاف باقى گذارید.
در بیماران دیابتى که دچار مشکل عصبى هستند حس گرماى نوک انگشتان و پاهاى آنها خوب کار نمى کند. هرگز پابرهنه راه نروید. از بطرى هاى آب گرم، بالشتک هاى حرارت زا یا سایر ابزار هاى گرم کننده در گرم کردن پاهایتان استفاده نکنید.
-براى برطرف کردن میخچه، از به کار بردن ابزارهاى نوک تیز و داروهاى خانگى پرهیز کنید.
- در انتخاب کفش دقت کنید. کفش هاى چرمى راحت که اندازه پایتان باشد، خریدارى نمایید. همیشه سعى کنید کفش هایتان را در آخر روز خریدارى کنید زیرا اندازه پاهاى افراد در صبح و عصر متفاوت است به طورى که پاها در اول صبح لاغرتر از آخر شب هستند بنابراین خریدن کفش در اول صبح باعث ناراحتى در عصر خواهد شد.
-همچنین از جوراب هاى سفید رنگ استفاده کنید، تا اگر عارضه اى در پاها ایجاد شود به موقع تشخیص دهید.
-هرگز از کیسه آب گرم یا حوله هاى گرم یا پتوهاى الکتریکى برروى پاهایتان استفاده نکنید و قبل از ورود به وان، حرارت آب وان را با پشت دست خود اندازه بگیرید. زیرا در بیماران دیابتى که دچار مشکل عصبى هستند حس گرماى نوک انگشتان و پاهاى آنها خوب کار نمى کند.
- هرگز پابرهنه راه نروید.
- از بطرى هاى آب گرم، بالشتک هاى حرارت زا یا سایر ابزار هاى گرم کننده در گرم کردن پاهایتان استفاده نکنید.
مراقبت از دندان ها
شما بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به عفونت هاى لثه قرار دارید. مسواک زدن روزانه در پیشگیرى از عفونت لثه و دندان ها نقش مؤثرى ایفا مى کند. هر شش ماه یک بار به دندان پزشک مراجعه نمائید و بیمارى خود را از وى پنهان نکنید.
مراقبت از چشم ها
مراقبت از چشم ها یکى از مهمترین قسمت هاى مراقبت هاى بهداشتى شماست زیرا افرادى که به دیابت مبتلا هستند احتمال بیشترى براى ابتلا به مشکلات چشمى دارند. راهنمایى هاى زیر به شما کمک مى کند تا از این مسائل پیشگیرى کنید یا بروز آنها را به تأخیر اندازید.
- رژیم غذایى خود را همیشه حفظ کنید.
- جهت معاینه چشم حداقل هر سال یک بار به چشم پزشک مراجعه کنید.
- فشار خونتان را مکرراً اندازه گیرى و کنترل نمائید.
- در صورت بروز هرگونه اختلال در بینایى به پزشکتان مراجعه نمائید.
علاوه بر موارد فوق، در روزهاى بیمارى نیز احتیاج به مراقبت هاى خاص دارید. در روزهاى بیمارى، داروهاى خود را به طور مرتب مصرف کنید حتى اگر قادر به خوردن غذا نیستید.
- پزشک خود را از بیمار بودنتان آگاه سازید.
- مایعات بیشترى بنوشید و بیشتر از گذشته استراحت کنید.
- اگر نمى توانید رژیم غذایى معمولى خود را مصرف کنید، به جاى کربوهیدرات ها از مایعات استفاده کنید. پس از بهبودى حتماً قندخون خود را کنترل کنید.
نوع انسولین شروع اثر اوج اثر مدت اثر
۱- انسولین تند اثر:
لیسپرو ۳۰-۱۵ دقیقه ۹۰-۳۰ دقیقه ۵-۳ ساعت
رگولار ۶۰-۳۰ دقیقه ۴-۲ ساعت ۸-۶ ساعت
آسپارت ۵ دقیقه ۱۵ دقیقه ۴-۳ ساعت
۲- انسولین متوسط اثر:
NPH ۲-۱ساعت ۱۲-۴ ساعت ۲۴-۱۸ ساعت
لنت ۲-۱ ساعت ۱۲-۶ ساعت ۲۶-۱۸ ساعت
۳ – انسولین طولانی اثر
اولترالنت ۶-۴ ساعت ۱۶-۱۰ ساعت ۴۸-۲۴ ساعت
گلارجین ۶-۴ ساعت ۲۴-۶ ساعت بیشتر از ۲۴ ساعت
۴- انسولین مخلوط
(۵۰/۵۰ و ۷۰/۳۰) ۶۰-۳۰ دقیقه ۱۲-۲ ساعت تا ۱۸ ساعت- همیشه کفش راحت بپوشید. از پوشیدن کفش های تنگ، یا مدل هایی از کفش ها که به نواحی خاصی از پا فشار وارد می کنند، جداً خودداری کنید.تمامی افراد دیابتی قبل از شروع فعالیت بدنی باید با پزشک معالج خود مشورت کنند تا در صورت لزوم بررسی‌های لازم از نظر وجود عوارض دیابت (مثلاً معاینه ی چشم یا نوار قلبی) صورت بگیرد. از آنجایی که ورزش باعث افزایش مصرف قند در بدن می ‌شود و قند خون را پایین می آورد، بنابراین اگر فرد دیابتی از داروهای پایین ‌آورنده ی قند خون (قرص یا انسولین تزریقی) استفاده می‌ کند، لازم است قند خون خود را قبل از شروع ورزش اندازه بگیرد و در صورتی که مقدار آن کمتر از ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر بود، به علت احتمال افزایش بیشتر آن در طول فعالیت بدنی، باید ورزش کردن را تا زمان کنترل قند خون، عقب بیندازد.اولین علائم چشمی بعد از ۱۰ تا ۱۵ سال شروع می شوند که شامل کاهش دید به علت تورم ماکولا و خونریزی ناگهانی است و اگر بیمار به پزشک مراجعه نکند، می‌ تواند در نهایت منجر به کوری شود.بله. وقتی چشم خونریزی می ‌کند، می‌ توانیم با دستگاهی که مثل ساکشن است، زجاجیه را پاک کنیم و خون را بیرون بکشیم و بعد به وسیله ی لیزر، عروقی را که باعث خونریزی می ‌شود، از بین ببریم.
بنابراین زمانی که چشم خونریزی می‌ کند، قابل درمان است، اما بهتر است قبل از ایجاد عوارضی به درمان آن پرداخت.باید آگاهی کامل به بیماران دیابتی داده شود که اگر بیماری خود را خوب کنترل نکنند و تحت نظر چشم پزشک قرار نگیرند، ممکن است عواقب وخیم و حتی کوری داشته باشند.دیابت بیماری شایع در ایران است، طوری که شیوع بیماری دیابت نوع ۱ یا ۲ در بعضی مناطق بین ۶ تا ۱۰درصد است. مسئله ی مهم عوارض جانبی این بیماری است که شامل اختلالات چشم، کلیه‌ها و مغز می باشد.۱ – میزان قند خون :
مطالعات نشان مى دهد کنترل نامناسب قند خون یکى از عوامل موثر در بروز این عارضه است.
۲ – تیپ دیابت:
تعداد مبتلایان به دیابت نوع ۱ (وابسته به انسولین) کمتر از بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ است ولى عوارض چشمى در آنها شدیدتر و شایع تر است.
۳ – سن و طول دوره بیمارى:
شیوع انواع رتینوپاتى دیابتى در هر دو نوع دیابت با بالارفتن سن و طول دوره ی بیمارى افزایش مى یابد.
۴ – باردارى:
حاملگى میزان بروز رتینوپاتى را در مبتلایان به دیابت افزایش مى دهد.
۵- هیپرتانسیون :
افزایش فشار خون در ۲۲ درصد مبتلایان به دیابت نوع ۱ و در ۵۷ درصد مبتلایان به دیابت نوع ۲ دیده مى شود. افزایش فشار خون در مبتلایان به دیابت با پیشرفت رتینوپاتى وتورم لکه ی زرد در ارتباط است.
۶ – بالا بودن سطح ترى گلیسیریدها و لیپیدها.
۷ – بیمارى کلیوى:
دفع پروتئین ادرارى و پیشرفت بیمارى کلیوى با افزایش شانس رتینوپاتى همراه است.
۸- ژنتیک.آزمایش هموگلوبین A۱C که به صورت درصد بیان می ‌شود، نشان می ‌دهد که در طول ۳- ۲ ماه گذشته چند درصد از هموگلوبین خون (که یکی از پروتئین‌های موجود در گلبول‌های قرمز است)، با قند ترکیب شده است.هر چه این درصد بالاتر باشد، بیانگر این است که معدل قند خون طی ۳-۲ ماه پیش بالاتر از حد طبیعی بوده است. این آزمایش وسیله ی بسیار خوبی برای تصمیم‌گیری در مورد